Mape uma

Budućnost obrazovanja, Neformalno obrazovanje, Obrazovanje, Osnovno obrazovanje, Srednje obrazovanje, Visoko obrazovanje

Mape su deo naše svakodnevice. Pomoću njih se lakše snalazimo, brže pronalazimo i sagledavamo širu sliku predela u kome se nalazimo. Iako se forma mapa tokom vremena i razvoja tehnologije menjala, pa više ne koristimo mape na glinenim pločicama, već se u današnje vreme pri pomenu mape sve češće pomišlja na Google mape i savremene GPS uređaje, njihova suština u osnovi je ostala ista, a odnosi se na to da nam pomažu da se lakše orijentišemo, sagledamo celovitu sliku i tako uvidimo gde se nalazimo i kuda treba da idemo.

mape_umaMape se danas koriste u veoma različitim kontekstima i situacijama, a njihova univerzalnost i sveprisutnost su zasnovane na značaju koji mape imaju za naš mozak i učenje. Grafički elementi, simboli, različite boje, krive linije, ali, pre svega, celoviti prikaz na kome se svaka mapa temelji, delotvorno deluju na naš mozak, pa tako i na pamćenje prikaza i svih detalja koje mapa obuhvata.

U ovom tekstu ćemo se baviti mapama u kontekstu obrazovanja i učenja. Prikazaćemo ključne karakteristike mape uma – tehnike za efikasno učenje i vođenje beležaka.

Šta je mapa uma?

Prema jednom od mnogobrojnih mišljenja, mapa uma je tehnika organizovanja i vođenja beležaka, koja omogućava pravljenje celovite mape ključnih ideja sadržaja koji se uči. Zahvaljujući svojoj strukturi i karakteristikama, ova tehnika predstavlja univerzalni ključ za pokretanje potencijala mozga i može se primeniti na sve aspekte života i rada.

Neki od ljudi koji u svom radu često koriste mape uma ovu tehniku najkraće određuju time što kažu da je mapa uma način posmatranja stvari na drugačiji način. Taj drugačiji način omogućuje maperu uma novu perspektivu, koja mu daje bolji uvid, više jasnoće i razumevanja sadržaja koji uči.

Mapa uma je kombinacija umetnosti i nauke, logike i emocija, reči i slika.

Kada govorimo o određenju mape uma, važno je naglasiti da je mapa uma alat, instrument za postizanje cilja, a ne cilj sama po sebi. Mapa uma se koristi da bi se nešto postiglo i naučilo: npr. mape možete koristiti ukoliko želite bolje da razumete sadržaj koji učite, ili, recimo, ako želite bolje da organizujete ideje i poboljšate svoje pamćenje. Sve su to različiti ciljevi, koje možete ostvariti korišćenjem tehnike mapiranja uma.

Zašto je mapiranje uma tako delotvorna tehnika?

Kao što smo već na početku pomenuli, suština mapiranja bilo kog sadržaja odnosi se na to da ga upamtimo kao celinu, da napravimo strukturu i da tako u sećanju stvorimo povezan sadržaj koji čini celinu.

U priloženom videu prikazane su razlike tehnike mapiranja uma i standardnog, linearnog načina pravljenja beležaka. Ukoliko pogledate ovaj interaktivan video-snimak, otkrićete zašto naš mozak pamti mape uma, kako da aktivirate levu i desnu hemisferu, učite efikasnije i saznate šta vam je potrebno da biste nacrtali mapu uma.

Koje su ključne karakteristike mapa uma, odnosno – kako mapa uma treba da izgleda?

Osnovne karakteristike tehnike mapiranja uma odnose se na sledeće stavke:

● predmet pažnje je predstavljen u centralnoj slici mape;
● glavne teme predmeta koji se prikazuje pomoću mape uma se granaju iz centralne slike;
● grane sadrže ključne reči ili slike, koje se odnose na sadržaj koji se obrađuje; teme od manjeg značaja se takođe predstavljaju kao grane povezane sa granama višeg nivoa;
● grane formiraju povezanu strukturu.

Na crtežu ispod možete videti primer jedne mape uma.mape-uma-1

Tips and tricks – Šta treba znati pri crtanju mape uma?

Ovo su neki od osnovnih elemenata mapi uma.

  • Ključne reči: Važan princip mape uma je to što se ključne ideje predstavljaju samo jednom, ključnom rečju. Savet: Pri upisivanju ključnih reči na mapu uma koristite mala i velika slova, boje, trodimenzionalni stil, a sve to kako bi se lakše pamtile.
  • Grane/linije: Jedan od neizostavnih elemenata mape uma su grane. Grane predstavljaju mesta na kojima se označavaju ključne reči značajne za temu koja se obrađuje. Savet: Dužina grana treba da bude proporcionalna veličini ključne reči ili slike. Ukoliko napravite dugačku granu sa jednom malom ključnom reči, onda ste napravili veliki raspon i međuprostor u svojim mislima.
  • Slike: Korišćenjem slika u mapi uma podstičete imaginaciju. Takođe, slike stvaraju veliki broj asocijacija i prevazilaze potrebu za komunikacijom rečima. Savet: Kada god je moguće, pri crtanju mape uma koristite slike umesto ključnih reči, i to slike koje su: jasne i trodimezionalne. Izuzetno je važno da sami smislite i crtate slike u svojoj mapi uma, jer će samo na taj način pamćenje biti efikasno.
  • Boje: Kako bi se aktivirala i desna moždana hemisfera, a tako i u većoj meri iskoristio naš potencijal za učenje i pamćenje, pri kreiranju mape uma važno je korišćenje boja. Savet: Pri crtanju centralnog pojma koristite bar tri boje zbog utiska trodimenzionalnosti, zatim za različite teme koristite različitite boje, kako bi crtež bio pregledniji, i izbegavajte crnu boju.

U narednom interaktivnom videu, koji se zasniva na idejama koje je Toni Buzan, tvorac mapa uma, predstavio u svojoj knjizi “Mape uma”, možete videti osnovne elemente mape uma. Pogledajte na koji način da najbolje prikažete centralni pojam mape. Šta predstavljaju grane i koja šta treba da predstavlja? O čemu treba da vodite računa prilikom crtanja grana i zašto treba da izbegavate ravne linije? Otkrijte kako upotreba samo jedne ključne reči podstiče kreativnost. Zašto je bolje da pojmove predstavljate slikama?

Istorija mapa uma

Struktura mapa uma je veoma česta u prirodi. Uzmimo, na primer, drvo. Drvo ima stablo i sve grane se granaju iz njega. Neke su male i tanke, a neke duge i deblje. Takođe, struktura mapa uma se može prepoznati i u mikrosistemu – nervna ćelija i njeni duži nastavci dentriti. Struktura neurona je veoma slična mapi uma – u sredini je gusto jezgro, koje se grana.

mape-uma-2

Prema nekim izvorima, začetak tehnike mapiranja uma datira još od 3. veka, iz vremena filozofa Porfirija, koji je grafički i slikovno predstavljao Aristotelov koncept kategorija. Međutim, tehniku mapiranja uma koju danas poznajemo i koristimo, razvio je Toni Buzan, britanski psiholog i autor knjiga iz oblasti popularne psihologije. Buzan se u svom radu dosta oslanjao na opštu semantiku i ideje američko-poljskog filozofa i naučnika Alfreda Korzybskog, koji je smatrao da jezik kojim ljudi govore određuje način na koji se sagledava i shvata stvarnost.

Kakve su koristi od mape uma?

Značaj tehnike mapiranja uma odnosi se prvenstveno na njenu efikasnost u procesu učenja u pamćenja. Jednostavna i jasna struktura ove tehnike omogućuje sagledavanje celine, veza između delova i grana, što rezultira time da se cela slika, sa svim detaljima, lako može upamtiti.

S druge strane, možemo govoriti o specifičnim benefitima mapiranja uma, odnosno o konkretnim oblastima i situacijama gde se mapiranje uma može koristiti. Sam tvorac mapa uma Toni Buzan govori o nekim konkretnim kontekstima i situacijama u kojima one mogu biti od velike pomoći, a koji su predstavljeni u sledećem videu. Pogledajte video i otkrijte u kojim sve segmentima možete da upotrebljavate mape uma.

Nadamo se da ste na osnovu ovog teksta i video materijala razumeli šta su mape uma, na koji način deluju na naš mozak, kako se crtaju, koje sve elemente treba da sadrže da bi bile delotvorne, ali da ste uvideli i neke od koristi koje možemo imati od primene tehnike mapiranja uma, i različite kontekste i situacije u kojima se ova tehnika može primenjivati i davati pozitivne rezultate.

Sada, kada ste se upoznali sa glavnim principima i karakteristikama tehnike mapiranja uma, primenite ih na nekom svom primeru i uživajte u procesu učenja!

Izvori:

EnglishSerbian